نقد و بررسی سریال پس از باران
پس از باران ، غمنامه ای در طبیعت زیبا
سریال پس از باران در اواخر دهه هفتاد به یکی از نقاط قوت تلویزیون تبدیل شده بود و باعث شد مخاطبان زیادی به واسطه این سریال با تلویزیون آشتی کنند.
پس از باران، از معدود مجموعه های تلویزیونی ای است که داستانش در گذشته جریان دارد. اما کارگردان ریسک فیلم برداری بیرون از مکان های بسته را داشته و در این کار موفق هم بوده است. فضاسازی خوب و قابل قبولی در این مجموعه ارائه شده و خیابان های رشت و دهستان جوکندان با کمک طراحی صحنه و لباس، وفاداری عفیفه، سعید سلطانی ــ کارگردان سریال ــ و گروهش را به گیلان قدیم نشان می دهد. هر چند بازی تعدادی از بازیگران هم در تهران انجام شد.
بعضی از بازیگران مجموعه فقط در تهران کارداشتند. مثل زنده یاد جمیله شیخی، بهزاد فراهانی، ثریا قاسمی و تعدادی دیگر. اما خانم نیکو خردمند چند روزی در تالش و در لوکیشن خانه اربابی کار داشتند. البته این طور که عفیفه می گوید هیچ مشکلی برای رفت و آمد عوامل به تهران یا تالش که محل استراحت و هتل عوامل صحنه بوده نداشتند: «ماهی پنج روز تعطیل بودیم که با اتوبوس های اختصاصی به تهران بر می گشتیم. هتل محل اقامت ما در شهرستان تالش هم حدود هفت ــ هشت کیلومتر با مکان اصلی فیلم برداری فاصله داشت. ما در عرض 15 دقیقه به محل فیلم برداری می رسیدیم که بسیار کمتر از زمانی است که ما در تهران صرف رفت وآمد به مکان های فیلم برداری می کنیم.»
نقد و بررسی سریال پس از باران
در مورد قسمت های معاصر این مجموعه هم عفیفه راحت ترین راه ممکن را برای تصویر برداری انتخاب کرد؛ «زیبا کنار» محل مناسبی برای فیلم برداری دوران معاصر بود؛ چرا که هم ویلاهای مدرنی دارد و هم تلافی جنگل و دریا، مناظر زیبایی را به وجود آورده؛ «ما تلاش کردیم در پس از باران از کلیه جلوه های بصری و جفرافیایی گیلان استفاده کنیم و از هر کدام تصاویری در کار داشته باشیم. در زیبا کنار هم صحنه هایی از ساحل دریا و شالیزارهای گیلان گرفتیم.»
برای همین است که پس از باران تصویر جالبی از حال و گذشته گیلان نشان می دهد؛ از خانه های روستایی قدیمی اش، از طبیعت کوهستانی، جنگلی اش، از کنار دریا و بافت قدیم شهری اش و درنهایت از ویلاهای نوساز امروزی اش.
اما از لحاظ داستان و فیلمنامه نقدهایی بر این سریال وارد است.
ساختار دو بخش زمان روایت داستان از یک سو و قدرت اقناع کنندگی و پیچش های متعدد داستانی از سوی دیگر باعث می شود فارغ از گره گشایی انتهایی قصه، ضعف هایی چند نیز در تار و پود داستان و خصوصا در نوع پردازش برخی شخصیت ها به نوعی پنهان بمانند.
نخست وجه اغراق آمیز و غیر قابل باور شخصیت های مادر خانم بس (مهوش صبرکن) و دایی یونس (محمد هادی قمیشی) که گاهی عصیان و احساسات عیان هر دو بی جهت مورد تاکید فراوان قرار می گیرد.شخصیت های تیپیک مادر شوهر(یا مادر زن)بد دهن و حیله گر و دایی یا عموی به شدت دلسوز و نگران با بازی های خاص بازیگرانشان جلوه ای غلو امیز پیدا می کنند.
به ویژه که دلواپسی های بی حد دایی یونس توجیهی منطقی نمی یابد.در حالی که می توان با یک گفتگو یا مرور خاطرات گذشته تاریک و مبهم و مرموز را کشف کردو از شر این همه نگرانی و اضطراب خلاص شد.اما در همین جا می باید به نکته اصلی و مثبت پرورش قطب شر درام نیز اشاره کرد.شخصیت های منفی قصه چون چون خانم بزرگ و فرخ یا غلام بنا به سنت٫ذاتا شریر و شر مطلق تصویر نمی شوند بلکه انگیزه ها و عوامل آفرینش شر در وجود شخصیت های منفی به تدریج و بر اساس پیشبرد قصه شکل می گیرد.اشاره هایی به گذشته سخت خانم بزرگ٫خصایصی چون حسادت و ترس از ترقی طبقاتی را در وجود او توجیه می کند و از این نظر او صرفا به دلیل اینکه پیرزن است-همچون آثار متعارف نمایشی این دیار-شمایل منفی به خود نمی گیرد.
یا روند منطقی پرداخت شخصیت فرخ که وجوه منفی اش از یک شخصیت گیج و منفعل٫در لحظاتی حتی دلسوزی مخاطب را بر می انگیزد٫تحت تاثیر وقایع جاری پررنگ تر می شود.
اما به نظر می رسد پاشنه آشیل فیلمنامه عدم وجود جذابیتی همپای زمان روایی گذشته در زمان حال باشد که در این میان به جز بگومگوهای همیشگی یا استثنائاً حضور آن جوان عاشق پیشه در میانه قصه حال٫انگیزه دیگری برای تعقیب این بخش نمی ماند٫مگر اینکه شیفته بامزگی های شهرام پسر باشیم!!
شاید اگر شخصیت های منفی قصه در زمان حال پر رنگ تر بودند و اینقدر گنگ و پنهان با این شخصیت ها برخورد نمی شد، جذابیتی در خور نیز برای این بخش فراهم می گردید.
گفتیم پس از باران پر از شخصیت و پر از ماجراست. تعدد شخصیت می توانست در صورت عدم پرداخت صحیح و گنجاندن زمان مشخص و بایسته دراماتیک به هر یک لطمه جبران ناپذیری برای مجموعه باشد اما با زمان طولانی مجموعه و قسمت های متعدد آن فرصت لازم برای عرض اندام هر شخصیت در ذهن مخاطب فراهم است و از این لحاظ فراوانی شخصیت ها و خصوصیات و جذابیت های هر یک نهایتا در خدمت غایت کلی مجموعه قرار میگیرد.از خان و شهربانو و فرخ و غلام تا شمس الله و خاله شیرین و حتی آن جوان لال عاشق٫همه شخصیتهایی پرداخته و ملموسند و در این باور پذیری طنز جاری در فضا بسیار موثر است.نوعی طنز کلامی که در شخصیت های خاصی چون شهرام پسر٫غلام٫شمس الله و مسعود آشکار است و همچنین وجود نوعی سرخوشی و راحتی در لحظه های شاد که در تضاد کامل با رمز و راز و غم سنگین حاکم بر فضای مجموعه است.
اما موسیقی…
اساسا عدم توجه به موسیقی و نقش موثر آن در داستان پردازی های تلویزیونی٫خصوصا در سال های اخیر اپیدمی مجموعه های تلویزیونی بوده و ساخت و پردازش نوعی موسیقی بزن در رو و بی اوج و فرود با ساختاری ساده و تکراری وجه غالب موسیقی تلویزیونی بوده است.
در مورد پس از باران شاید بعد از فیلمنامه محکم، موسیقی جذاب ترین عامل دراماتیک آن باشد موسیقی سعید انصاری برای این مجموعه٫پر حس و حال و روایتگر و شنیدنی است.بهره مناسب و هوشمندانه از موسیقی بومی و محلی گیلان و نوع آواز و شعر و ترانه های گیلکی با توجه به فضا و اقلیم شمال که روایت گذشته بر بستر طبیعت آن جاری است، در خدمت قصه و تشریح و تبیین حال و هوای وقایع و شخصیت هاست و بر تاثیر صحنه ها می افزاید.
سطح کلی بازی های مجموعه نیز نشانگر هدایت صحیح و بازیگردانی موفق کارگردان و همچنین مرهون شخصیت پردازی موفق مجموعه است و شایدعلت محبوبیت غیر منتظره پس از باران را علاوه بر موضوع پر کشش و جذاب آن بتوان به بازی های خوب و گاه به یاد ماندنی بازیگرانش نیز ربط داد.
و البته در این توفیق نسبی بازیگران زن مجموعه نقش بسزایی دارند.از مرجان محتشم و کتایون ریاحی تا مهوش صبرکن و صبا کمالی و مهناز انصاریان٫بازی های کنترل شده و هماهنگ و تاثیر گذاری ارایه داده اند.
در صورتی که تمایل به خرید سریال جذاب پس از باران دارید، می توانید بر روی لینک زیر خرید کنید: